„Całe życie byłem wzorowym ojcem i mężem. W dniu 60. urodzin podjąłem decyzję, która zszokowała całą rodzinę. Teraz żyję po swojemu”

Przez sześćdziesiąt lat spełniałem oczekiwania. Byłem sumiennym mężem, odpowiedzialnym ojcem, pracownikiem, który nigdy nie spóźnił się do pracy. W domu obowiązywał porządek, na koncie stabilność, a w głowie – rozpisane na miesiące do przodu obowiązki. Każdy dzień wyglądał podobnie: praca, zakupy, obiad, telewizja. Nikt nie pytał mnie, czego pragnę. Może i sam siebie nigdy o to nie zapytałem. Aż do dnia, w którym kończyłem sześćdziesiąt lat. Wtedy spojrzałem w lustro i zrozumiałem, że czas przestać być tym, kim inni chcą, żebym był. Podjąłem decyzję, która odmieniła wszystko. I była nie do cofnięcia.

Dom z czerwonej cegły

Nasz dom wyglądał dokładnie tak, jak wyobrażała go sobie Teresa. Czerwona cegła, brązowe okiennice, biały płot. Wszystko w nim było schludne, dopracowane, jakby wyjęte z katalogu o idealnym życiu. Kiedy wprowadziliśmy się tam po ślubie, wiedziałem, że to jej spełnione marzenie. Moim marzeniem było, żeby ona była szczęśliwa. Pokoje miały przypisane funkcje, szuflady swoje przegródki, a emocje – granice. Nawet śmiech dzieci odbywał się w określonych godzinach, bo „trzeba zachować rytm dnia”.

– Tatuś zaraz wróci, tylko jeszcze podleje trawnik – mawiała Teresa do dzieci. A ja podlewałem. I kosiłem. I skręcałem meble. I naprawiałem kran. Wszystko po cichu, bez szemrania, z uśmiechem.

Nie pamiętam, kiedy ostatni raz powiedziałem, że czegoś nie chcę. Albo że mam dość. Kiedy czułem złość, gryzłem się w język. Gdy pojawiała się potrzeba bycia samemu, zamykałem ją na cztery spusty w środku, żeby nikt nie zauważył. Byłem mężczyzną od zadań specjalnych. Ojcem, który nigdy nie podnosi głosu. Mężem, który wie, gdzie są czyste ręczniki i że ulubiony ser żony to gouda.

Z perspektywy innych byłem wzorem. Sąsiad, który zawsze pożyczy młotek. Teść, który nie komentuje. Dziadek, co nigdy nie zapomina o urodzinach wnuków. Ale nikt nie zapytał: „a ty, Heniek, czego ty chcesz?”. A ja też miałem marzenia. Tyle że tak dobrze je schowałem, że sam już nie umiałem ich znaleźć.

Mój plan był prosty

Wszystko zaczęło się od notesu, który znalazłem w piwnicy. Miał ze trzydzieści lat. Zeszyt w kratkę, pokryty kurzem, z moimi drobnymi notatkami. Na pierwszej stronie: „Rzeczy, które chcę zrobić, zanim umrę”. Zatrzymałem się wtedy na środku schodów. Przez chwilę patrzyłem na te słowa, jakbym czytał coś napisanego przez obcego człowieka.

„Zobaczyć ocean”, „nauczyć się grać na gitarze”, „napisać książkę, choćby jedną”. Przekartkowałem dalej. Było tego więcej. Rzeczy proste i szalone. Jakieś koncerty, kurs tańca, nawet rejs jachtem. I nagle poczułem, jak serce zaczyna mi szybciej bić. Bo zrozumiałem, że z całej tej listy nie zrealizowałem nic. Ani jednej rzeczy.

Tego dnia wróciłem do domu inny. Teresa, jak zwykle, mówiła, że znowu nie kupiłem odpowiedniego proszku do prania. W tle leciał program informacyjny, dzieci pisały coś w telefonach, a ja patrzyłem na nich wszystkich i czułem, jak coś się we mnie wyłamuje. Jakby pękła tamta zbroja z obowiązków i powinności.

Mój plan był prosty: poczekać do sześćdziesiątych urodzin. Zrobić, co trzeba – przyjąć gości, uśmiechać się, zjeść tort, który Teresa na pewno sama zamówi i udekoruje. A potem... wyjść. Po prostu wyjść. I nie wrócić. Nie w tym sensie, w jakim oni się tego spodziewali. Nie planowałem uciekać. Po prostu pierwszy raz w życiu chciałem wybrać siebie.

Tylko ja wiedziałem, co czułem

Byłem dla wszystkich otwartą księgą – spokojny, stabilny, przewidywalny. Ale nikt nie zaglądał między wersy. Nikt nie zauważył, że w środku mnie już od dawna coś się rozpadało. Dla Teresy byłem przede wszystkim kimś, kto wypełnia jej polecenia. Mężem, który ma zarobić, naprawić, przypomnieć o imieninach ciotki i wymienić żarówkę w przedpokoju.

– Jak dobrze, że jesteś taki spokojny – mówiła często. – Życie z tobą to sama stabilność.

Tymczasem ja wieczorami wychodziłem na balkon, siadałem w ciszy i wyobrażałem sobie, że mnie tu nie ma. Że jadę gdzieś sam. Nie do sklepu, nie po wnuka do szkoły. Tylko tak – bez celu. Jak chłopiec z notesu z marzeniami. Dzieci mnie lubiły, ale widziały mnie jako częśc wyposażenia – bezpieczną, znaną, niegroźną. Nawet wnuczka, moja ukochana Kaja, gdy zapytałem, co pamięta najbardziej z naszych wspólnych chwil, powiedziała:

– Że zawsze miałeś w portfelu miętówki i nigdy nie byłeś zły.

Nie byłem zły, to prawda. Byłem pusty. Tylko nikt tego nie zauważył, bo nauczyłem się grać swoją rolę tak perfekcyjnie, że sam w nią uwierzyłem. Aż do tego notesu. Do tej iskry, która przypomniała mi, że kiedyś byłem kimś więcej niż tylko cichym tłem dla życia innych. Zacząłem myśleć: co by się stało, gdybym po prostu przestał? Gdybym zrobił coś dla siebie? Zrobiłem próbę – nie ogoliłem się przez trzy dni. Teresa zauważyła od razu.

– Wyglądasz jak kloszard – skwitowała.

A ja po raz pierwszy poczułem się... wolny.

Urodziny, których nikt nie zapomni

Od rana w domu pachniało pieczonym mięsem i tortem śmietanowym. Teresa uwijała się jak zawsze – perfekcyjna gospodyni, dyrygentka rodzinnego koncertu. Dzieci przyjechały z prezentami, wnuki biegały po ogrodzie, a sąsiedzi śmiali się przy grillu. Ja też się śmiałem. W końcu tak trzeba było. Przez całe popołudnie grałem swoją rolę – jubilata, który wzrusza się przy toastach i całuje wnuczki w czółka.

– Tato, sto lat! – krzyknęła Karolina, najmłodsza z moich córek, wciskając mi w dłoń pudełko z zegarkiem.

Spojrzałem na ten zegarek. Drogi, elegancki, zupełnie nie mój. Ale przecież zawsze byłem tym, który się cieszy „z samej pamięci”. Po obiedzie Teresa wygłosiła krótką mowę, dziękując wszystkim za obecność. A potem – jakby to miało podsumować moje życie – puściła z głośników piosenkę, którą lubiłem dwadzieścia lat temu.

– To jego ulubiona! – zawołała z dumą.

Nie miałem serca powiedzieć, że dziś już nawet jej nie rozpoznaję. Poczekałem, aż zapadnie wieczór. Aż zgasną lampki w ogrodzie i ostatni goście pożegnają się cicho w drzwiach. Teresa zamknęła dom na dwa zamki i jak zwykle zapytała:

– Kawę na jutro nastawić?

– Nie trzeba – odpowiedziałem.

Spakowaną torbę miałem schowaną w bagażniku samochodu. Zostawiłem kartkę na stole. Nie list. Kilka zdań. Że muszę, że przepraszam, że żyję. Tak naprawdę – pierwszy raz. Wyszedłem. Nie obejrzałem się ani razu.

Wolność, która boli

Pierwsze godziny były jak lot – unoszące, lekkie, nieprawdopodobne. Jechałem przed siebie bez mapy, bez planu. Wynająłem pokój w małym pensjonacie nad jeziorem. Gospodyni spojrzała na mnie z zaciekawieniem, ale nie zadawała pytań. Miałem tylko torbę, gitarę, której nie umiałem jeszcze używać, i stary notes.

Przez pierwsze dni budziłem się z uśmiechem. Szło mi to całkiem nieźle – samotność, cisza, kawa pita bez pośpiechu. Uczyłem się być sam. I dopiero wtedy poczułem, ile we mnie było lat zaniedbań. Ile razy w życiu chciałem płakać, a nie mogłem, bo przecież ojciec nie płacze. Ile razy chciałem powiedzieć „nie chcę”, ale zaciskałem zęby. To wszystko teraz wypływało – powoli, ostrożnie.

Zadzwonił syn. Raz. Drugi. Nie odebrałem. Nie byłem gotów tłumaczyć się z potrzeby wolności. Trzeciego dnia przyszedł SMS od Teresy:

Jeśli to jakiś kryzys wieku, to mógłbyś chociaż mieć na tyle klasy, by powiedzieć coś w twarz.

Zamknąłem oczy. Może zasłużyła na więcej. Może nie. Ale po raz pierwszy w życiu czułem, że oddycham naprawdę. Każdy krok w nieznane bolał, bo zostawiłem za sobą wszystko – rodzinę, przeszłość, zaufanie. Ale inaczej się nie dało. Zrozumiałem, że wolność to nie zawsze ulga. Czasem to ciężar. Ale przynajmniej mój.

Życie nie pyta o zgodę

Minęło pół roku. Nie wróciłem. Nie zadzwoniłem. Napisałem tylko raz – do Karoliny. „Wszystko u mnie dobrze. Mam nadzieję, że któregoś dnia to zrozumiesz”. Odpisała tylko: „Tęsknimy”. Wciąż mieszkam w tym samym pensjonacie. Czasem rozmawiam z gospodynią, czasem z rybakiem, który siada co rano nad brzegiem jeziora. Uczę się grać na gitarze. Brzdąkam po cichu, bez ambicji, ale z radością. I piszę. Tak, piszę – krótkie opowieści, wspomnienia, listy, których nigdy nie wyślę.

W lustrze widzę innego człowieka. Może bardziej pomarszczonego, może nieco smutniejszego. Ale prawdziwego. Nikogo nie gram. Nie muszę. Czy jestem szczęśliwy? Nie wiem. Ale jestem sobą. A to więcej, niż miałem przez ostatnie trzy dekady. Wiem, że ich zawiodłem. Teresa pewnie opowiada rodzinie, że „oszalałem na starość”, że mnie „wzięło”. Może i tak. Ale nie żałuję. Bo przez całe życie byłem tym, kim chcieli, żebym był. A teraz wreszcie jestem kimś, kim nigdy nie miałem odwagi być.

Może któregoś dnia wrócę. Nie po to, by znów zamieszkać w tamtym domu z czerwonej cegły. Ale żeby spojrzeć im w oczy i powiedzieć: „Przepraszam, że zniknąłem. Ale musiałem się odnaleźć. I wreszcie mi się to udało”. A jeśli nie zrozumieją – trudno. Życie nie pyta o zgodę.

Henryk, 60 lat

Czytaj także:

• „Teściowa dzwoniła do mnie w nocy i mówiła, że on mnie zdradza, choć leżał obok mnie. Zatruła jego miłość swoim jadem”
• „Byłem mężem dokładnie 6 miesięcy i 3 dni, a eks żona domaga się 100 tysięcy rekompensaty. To jakaś kpina”
• „Dostałem w spadku po dziadku jakieś rupiecie. Myślałem, że sobie ze mnie zakpił, ale to było cenniejsze niż złoto”