„Mąż myślał, że dostanie po rodzicach dom. Teraz uważa, że nie opłaca się być zaradnym”

Gdybyś zapytał mnie, jakie jest moje małżeństwo, pewnie odpowiedziałabym: zwyczajne. Bez wielkich dramatów, ale też bez fajerwerków. Stabilne. Tomasz, mój mąż, to człowiek obowiązku. Taki, który zawsze zapina pasek na ostatnią dziurkę i nie śpi spokojnie, dopóki nie wyrówna rachunków.

Może dlatego nigdy nie wątpił, że dom po rodzicach przypadnie właśnie jemu. Bo był najstarszy. Bo to on pomagał przy remoncie, zasuwał w soboty z pędzlem, ocieplał, wywoził gruz. Marek, jego młodszy brat? Wiecznie nieobecny. Ale to temat, na który nie rozmawiało się u nas wprost.

Tomasz kochał ten dom. Czasem miałam wrażenie, że bardziej niż nasze mieszkanie. Gdy tam jeździliśmy, zamieniał się w inną wersję siebie – skupioną, trochę sentymentalną. Czułam, że jest z nim związany jak z żadnym innym miejscem.

– Po pogrzebie trzeba się wreszcie za to wziąć – powiedział pewnego ranka przy śniadaniu, sięgając po chleb. – Dom nie może tak stać. Teraz to już mój obowiązek.

To miała być formalność

Siedzieliśmy w dusznym pokoju kancelarii, obok siebie, ale jakby osobno. Tomasz miał splecione dłonie, wbite spojrzenie w stół i tę swoją minę: niecierpliwą, ale opanowaną. Marek przyjechał sam. Nawet nie spojrzał w naszą stronę, zajęty pisaniem czegoś w telefonie. Starsza pani notariusz, ubrana z przesadną elegancją, przestawiła okulary na nos i chrząknęła.

– Zebraliśmy się tu w celu odczytania testamentu państwa Marii i Eugeniusza W.

Tomasz nawet nie drgnął. To miała być formalność. Kiedy byłam u jego rodziców, zawsze powtarzali, że „Tomek to taki odpowiedzialny, jemu można wszystko powierzyć”. Nikt nie miał wątpliwości, że dom będzie jego.

– Zgodnie z ostatnią wolą spisaną w obecności świadków... cała nieruchomość zostaje przepisana na syna – Marka W.

Przez chwilę nikt się nie odezwał. Tomasz zmarszczył czoło, jakby nie dosłyszał.

– Słucham? – wycedził. – To chyba jakaś pomyłka?

– Obawiam się, że nie – powiedziała notariuszka, pokazując dokument. – W testamencie wyraźnie wskazano jednego spadkobiercę nieruchomości.

– Ale... to ja się tym domem zajmowałem! – głos Tomasza się załamał. – On nawet nie przyjeżdżał!

– Rodzice wiedzieli, co robią – rzucił chłodno Marek. – Może zrozumieli, że nie wszystko w życiu da się odpracować szpachlą.

– Ty gnoju... – Tomasz poderwał się z krzesła. – To ty im to wcisnąłeś. Manipulowałeś nimi!

– Usiądź – szepnęłam przez zaciśnięte zęby, ale on mnie nie słyszał.

Wtedy po raz pierwszy zobaczyłam w oczach Tomasza coś, co mnie przeraziło – nie tylko złość, ale... upokorzenie. Jakby stracił coś więcej niż dach nad głową. Jakby właśnie przestał być tym „synem, na którym można polegać”.

Może on bardziej potrzebuje...

Wróciliśmy do domu w ciszy. Tomasz nie odezwał się ani słowem, nawet nie zdjął płaszcza – usiadł w kuchni, zapatrzony w pusty stół. Napięcie wisiało w powietrzu jak burza przed deszczem.

– Tomasz, posłuchaj… – zaczęłam cicho.

– Nie. Ty posłuchaj. – Wstał nagle, jakby ktoś pociągnął za sznurek. – To był mój dom. Ja się nim opiekowałem. Ja dźwigałem wszystko, co im trzeba było załatwić! Marek? On tylko się zjawiał, kiedy coś chciał. A teraz? Nagle wszystko dla niego?

– Może... może rodzice wiedzieli, że to Marek będzie bardziej potrzebował? – rzuciłam ostrożnie. – Ma gorszą sytuację, jest sam…

– A co to ma do rzeczy?! – wrzasnął. – Ja całe życie ten dom remontowałem! Włożyłem w to kupę pracy, pieniędzy! I co? Teraz się okazuje, że to nic nie znaczyło?!

– Ale to była ich decyzja. Ich testament. Może nie chodziło o to, żeby ci coś zabrać… tylko…

– Ty naprawdę stajesz po jego stronie? – w jego oczach pojawiła się furia. – Nawet ty?!

– Nie! – podniosłam głos. – Ale próbuję zrozumieć. A ty… Ty chyba nie widzisz, że w tym wszystkim chodzi o coś więcej niż o dom. O to, jak cię traktowali. Jak się czułeś.

Zamilkł. Oparł się o ścianę, oddychając ciężko.

– Ja byłem zawsze ten silny. Ten, co nie potrzebuje nic. A może po prostu nigdy mnie nie widzieli? Tylko ręce do pracy.

Nie odpowiedziałam. Bo pierwszy raz pomyślałam, że może to nie był tylko spadek. Może to był rachunek za całe życie.

Braterska nienawiść

Nie chciałam słuchać. Ale głos Tomasza, podniesiony, niósł się przez drzwi do gabinetu, gdzie rozmawiał przez telefon. Stałam na korytarzu z ręcznikiem w dłoni, jakby ten ręcznik miał być tarczą. Zamiast odejść, zatrzymałam się.

– Nigdy nie byłem wystarczający, prawda? – jego głos brzmiał jak coś między sarkazmem a rozpaczą. – Ty zawsze byłeś tym dobrym. Tatusia i mamusi oczko w głowie. A ja? Ja byłem od noszenia wiader i zapychania dziur.

– Tomasz, nie zaczynaj znowu… – Marek westchnął po drugiej stronie. – Rodzice podjęli decyzję. Nie ja.

– Ale się na tym nieźle ustawiłeś, co? Dom, działka, wszystko czysto. A ja? Co ja mam?

– Dobrze wiesz, że rodzice myśleli, że sobie poradzisz. Że jesteś silniejszy. To nie była kara!

– To była kara za to, że nigdy nie byłem słaby. Nigdy nie prosiłem. A ty? Wystarczyło, że kichnąłeś i już cały dom chodził na palcach.

Cisza. Długa i ciężka.

– Może gdybyś nie był taki zawzięty, to wszystko potoczyłoby się inaczej – odezwał się w końcu Marek.

Wtedy pchnęłam drzwi. Tomasz stał tyłem, z telefonem przy uchu, ramiona napięte jak struny. Odwrócił się powoli. Rozłączył telefon.

– Od jak dawna wy się tak nienawidzicie? – zapytałam. – I co musi się stać, żebyście to sobie w końcu powiedzieli twarzą w twarz?

Nie odpowiedział. Tylko spuścił głowę. Jakby sam nie znał odpowiedzi.

Wojna o miłość, nie o dom

Zadzwoniłam do Marka wieczorem. Z wahaniem. Nie chciałam się wtrącać, ale czułam, że muszę to zrozumieć – dla Tomasza, dla nas. Zgodził się od razu.

Spotkaliśmy się w małej kawiarni przy parku, tej, do której kiedyś chodziłam z Tomaszem na randki. Marek przyszedł punktualnie, z tą swoją nonszalancką manierą, która zawsze działała mi na nerwy. Ale tego dnia był spokojniejszy, przygaszony.

– Chcesz wiedzieć, co się stało? – zapytał, zanim jeszcze zdążyłam cokolwiek powiedzieć. – Co poszło nie tak między nami?

– Chcę to zrozumieć – przytaknęłam.

Westchnął i wbił wzrok w filiżankę.

– Tomasz był starszy. Rodzice od początku traktowali go jak dorosłego. Miał obowiązki, zadania, oczekiwania. Nikt go nie chwalił, bo przecież „dobry chłopiec to normalne”. A ja? Byłem tym „delikatnym”. Wrażliwym. Chorym. Potrzebującym uwagi. Mama mówiła, że „muszą się mną bardziej zajmować”. I robili to. A Tomasz patrzył i zaciskał zęby.

– Ale przecież… – zaczęłam, ale mi przerwał.

– Nie miałem na to wpływu. I wcale nie chciałem być tym faworyzowanym. To rodzice wybrali. Ich decyzja, że dom będzie mój. Bo „Tomek sobie poradzi”.

– I nigdy mu tego nie wyjaśniłeś?

– Nie. Bo z nim się nie da. On nie słucha. On tylko robi. I nosi to wszystko w sobie, aż mu wybuchnie.

Patrzyłam na Marka, jak mówił to spokojnie, bez goryczy. Jakby pogodził się z tą historią, którą Tomasz wciąż dźwigał.

– On nie chce domu – dodał po chwili. – On chce uznania. Ale ja mu go nie umiem dać.

Zamilkłam. Bo nagle zrozumiałam, że między nimi nigdy nie było wojny o nieruchomość. To była wojna o miłość, której obaj nigdy nie dostali po równo.

Próba pogodzenia

Namawiałam Tomasza kilka dni. Najpierw milczał. Potem kpił, że „nie będzie błaznował w ogrodzie jak w jakimś filmie psychologicznym”. Ale któregoś ranka sam rzucił:

– Marek będzie dziś w domu?

– Myślę, że tak.

Nie dopytywałam. Wystarczyło.

Spotkali się przy furtce. Marek oparty o łopatę, Tomasz z rękami w kieszeniach. Patrzyli na siebie przez moment, jakby się mierzyli wzrokiem, chociaż nie było już o co walczyć.

– Przyszedłeś po coś? – zapytał Marek, pierwszy łamiąc ciszę.

– Chciałem pogadać. – Tomasz podrapał się po karku. – Ale może to jednak głupie.

– Nie. Chyba nie. – Marek odłożył łopatę i wskazał na starą ławkę przy drzewie.

Usiedli. Patrzyłam na nich z okna jak dziecko, które podgląda dorosłych. Nagle byli inni. Bez masek.

– Wiesz, co mnie najbardziej zabolało? – zaczął Tomasz. – Że nawet nie powiedzieliście. Nie spojrzeliście mi w oczy i nie powiedzieliście „Tomek, nie będzie ci dane”. Zrobili to po cichu, jakby się bali mojej reakcji.

– Myślisz, że nie bali się ciebie? Zawsze byłeś twardy. Gdyby ojciec powiedział ci wprost, że dom nie będzie twój, pewnie byś się nie odezwał przez pół roku.

– Może i tak. Ale teraz… teraz mam tylko pusty kalendarz i świadomość, że wszystko, co robiłem, było dla kogoś innego.

– Ty masz dom. Masz rodzinę. Żonę. Życie. A ja mam tylko ściany. – Marek uśmiechnął się gorzko. – I to wcale nie daje żadnego poczucia zwycięstwa.

– Ty masz dom, ale nie masz prawa do mojego życia! – Tomasz zacisnął pięści.

– A ty masz życie, ale ciągle tkwisz w przeszłości! – odbił Marek.

I tak siedzieli. Dwa cienie dawnych chłopców, którzy kiedyś bawili się na tym samym podwórku, a dziś nie umieli znaleźć wspólnego języka. Zamknęłam okno. Bo wiedziałam już, że ta rozmowa nic nie zmieni. Tylko uwolni kilka słów, które i tak były za małe, by cokolwiek naprawić.

Czasem marzę, że to się zmieni

Od tamtej rozmowy Tomasz przestał jeździć do rodzinnego domu. Nie wspominał o nim nawet przypadkiem. Jakby ten temat został zakopany gdzieś głęboko, razem z rodzicami, z dawnymi planami i z tą częścią niego, której już nie chciał dotykać. Unikał Marka, jakby tamta rozmowa nie była próbą pojednania, tylko ostatnim potwierdzeniem, że między nimi już nic nie zostało.

Z rodzinnych spotkań zrezygnowaliśmy. „Po co się męczyć”, powiedział. Nie miałam siły go przekonywać. Coraz częściej chował się w pracy, milczał przy kolacjach. Zaczął być obecny fizycznie, ale gdzieś daleko duchem. Jakby coś się w nim skończyło, coś, czego już nie potrafię odbudować.

Czasem patrzę na niego i myślę: on już nie wierzy. Ani w rodzinę, ani w sprawiedliwość, ani nawet we mnie. Jakby ten dom – nie budynek, ale jego znaczenie – rozpadł się w nim na kawałki i wciągnął go pod ziemię.

Czasem marzę, że któregoś dnia zadzwoni telefon. Marek. Albo Tomasz się zbierze, założy kurtkę, powie: „Jadę. Pogadam z nim jeszcze raz”. Ale to tylko myśli. Tylko marzenia. A życie toczy się dalej – w ciszy i w niedopowiedzeniach. Bez końca.

Jagoda, 40 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie podobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: