„Miałem świetnego ojca, był dla mnie wzorem. Gdy odkryłem jego prawdziwą tożsamość, mój świat się zawalił”

Tata się nie śmiał. Jako dzieciak nie zwracałem na to uwagi, po prostu byliśmy razem i nie wiedziałem, że żarty to także kawałek życia. U nas było inaczej. Nie było mamy… Nie pamiętałem jej. Widziałem jakieś pożółkłe zdjęcia, ale nic mi nie mówiły, nie przywoływały wspomnień, nie budziły skojarzeń. Ot, jakaś kobieta z bobasem, czyli ze mną na rękach, tu z wózkiem, tam znowu z sankami. Nic – obce, obojętne obrazki. Odkąd pamiętam, był tylko tata. Myślałem, że tak jest wszędzie, więc nie pytałem o to, co uznawałem za naturalne. Oczywiście, bywały u nas w domu kobiety, ale raczej jako osoby do pomocy, a nie ktoś bliski. Tyle że dzieci się nad tym nie zastanawiają. Jest, jak jest. Pytania pojawiają się później, dużo później. A niekiedy wcale. Ja nie pytałem bardzo długo.

Wiedza, która ma znaczenie w życiu

Gdybym miał pięć lat, zapytałbym pewnie, czy mam mamę. Byłem już jednak trzynastolatkiem, więc pytanie brzmiało: „Co się stało z moją mamą?”. Ojciec był chyba od dawna przygotowany na moją dociekliwość. Jego odpowiedź brzmiała jak wyuczona lekcja.

– Byłeś bardzo mały, Franek, nie możesz jej pamiętać. Mama ciężko zachorowała, musiała iść do szpitala. Leżała tam dość długo, ale nie udało się jej wyleczyć i zmarła. Ale wiedz, że bardzo cię kochała.

Prosty, zwięzły komunikat. Nie wiem, czego się spodziewałem: „Usiądź synu, porozmawiamy”, a potem długiej opowieści pełnej wzruszeń? A może wspólnego oglądania albumu ze starymi zdjęciami połączonego z gawędą o historii rodziny? Wyjaśnienie ojca pozbawione było sentymentów. Dostałem odpowiedź i powinienem na tym poprzestać.

– A dlaczego nigdy nie chodzimy na jej grób? – drążyłem jednak temat, ale tata i na to miał gotową odpowiedź.

– Ciało mamy zostało skremowane, a urnę z prochami zabrali jej rodzice. Straciłem z nimi kontakt, nie lubili mnie, a potem wyemigrowali do Australii. Cztery lata temu zmarli.

Kolejne wyczerpujące wyjaśnienie nie pozostawiające wątpliwości. O cóż jeszcze miałbym pytać?

„Naprawdę ważna jest ta wiedza, która ma znaczenie w życiu” – mawiał ojciec. Słuchałem go i wierzyłem w te jego męskie, twarde zasady. I też chciałem być taki twardy jak on.

Pierwsze zderzenie z brutalną rzeczywistością nastąpiło szybko, jeszcze w podstawówce. Z szafy w naszej klasie zginął rzutnik do slajdów. Szafa była zamykana na klucz, nie było śladów zniszczenia zamka, oderwanych pleców mebla ani innych prymitywnych metod wdarcia się do środka. A rzutnik wsiąkł! Nasza wychowawczyni, pani K., płakała, bo została obciążona kosztami urządzenia. Nikt jej nie posądzał o kradzież, ale uważano, że nie dopilnowała. Cała klasa chciała się zrzucić, ale absolutnie się nie zgodziła.

A ja wiedziałem, kto to zrobił. A właściwie domyślałem się. Zenek M. chwalił się kiedyś, że ma w domu taką samą szafę i jego kluczyk na pewno pasuje do tej szkolnej. A potem pokazywał chłopakom różne drobne przedmioty, które wychowawczyni trzymała w szafie: kolorową kredę, naklejki biblioteczne, foliowe okładki do zeszytów. Po chwilowym zainteresowaniu nikt nie zwracał uwagi na takie drobiazgi i Zenek nie urósł do rangi klasowego bohatera. Gwizdnął więc rzutnik, ale do tego bał się przyznać. Nie byłem pewien, ale po piątkowych lekcjach zaczekałem na niego.

– Zenek, oddaj ten rzutnik. Przecież tu chodzi o naszą „Kozłosię”, chcesz, żeby miała kłopoty? To świństwo…

Małek zrobił się czerwony jak burak, ale butnie odpowiedział:

– Spier…!

Byłem dumny, że jestem jego synem

Wróciłem do domu i nie wiedziałem, co zrobić. Do momentu, kiedy przyszedł tata. On będzie wiedział, co trzeba zrobić – pomyślałem i opowiedziałem mu wszystko. Wysłuchał historii bez przerywania. Jak zwykle był poważny i pryncypialny.

– Słusznie postąpiłeś. Załatwię sprawę, nie myśl o tym więcej – powiedział cicho. – I nie mów nikomu, że wiesz. Nie trzeba – poklepał mnie po ramieniu i popchnął do kuchni na kolację. Potem ojciec wyszedł na godzinę. Kiedy wrócił, powiedział tylko:

– Sprawa załatwiona. Idź spać, dobranoc.

Kiedy usypiałem, myślałem o tym, że mój ojciec jest najwspanialszym człowiekiem na świecie. Bohaterem większym niż Batman, Zielona Latarnia i Spiderman razem wzięci. Byłem dumny, że jestem jego synem i marzyłem, że będę taki jak on.

W poniedziałek roześmiana „Kozłosia” wpadła do klasy i oznajmiła, że rzutnik się znalazł.

– Straszna ze mnie gapa – ćwierkała radośnie wychowawczyni. – Przestawiłam go na inną półkę i nieopatrznie przykryłam rolkami krepiny. Wszystko jest w porządku!

Akurat! Wiedziałem, że kłamała, bo w szkole nie było Zenka. To nie był przypadek. Pewnie jego ojciec tak mu wlał, że nie mógł usiąść na czterech literach. No, przynajmniej powinien tak zrobić. A wszystko to dzięki mnie i mojemu tacie. Byłem bardziej niż dumny…

Tak pan to widzi…

Wspominałem tamten czas za każdym razem, gdy na kilka dni wracałem do domu po powrocie z rejsu. A bywało, że byłem w morzu nawet przez osiem, dziewięć miesięcy. Właściwie to jeszcze zanim zacząłem pływać, wyniosłem się z domu na dobre. Szkoła średnia, studia – już wtedy byłem samodzielny i powroty do domu traktowałem, jak rytuał ładowania akumulatorów. Wracałem do taty, mojego bohatera z dzieciństwa, człowieka, którego szanowałem i który wcale się nie zmieniał. Ciągle był poważny, pryncypialny i bezkompromisowy, ale do głowy mi nie przychodziło, że mógłby być inny. Teraz jechałem do domu, by zidentyfikować zwłoki.

– Jestem Franciszek G., szukam komisarza B. – młody policjant w dyżurce nie był zdziwiony moją obecnością i od razu podniósł słuchawkę.

– Już jest – powiedział i po chwili rozległ się brzęczyk przy drzwiach.

Otworzyły się i wyszedł z nich facet w typie łagodnego twardziela.

– B. – przedstawił się krótko i wyciągnął rękę. – Proszę za mną.

W milczeniu pokonaliśmy dwa piętra i korytarz. Po chwili siedziałem przy biurku naprzeciw policjanta mniej więcej w moim wieku. Facet nalał do szklanek wodę mineralną i zachęcił do wypicia.

– Ciepło – powiedział i wypił. – Może kawę, coś do jedzenia? – zapytał miękkim niskim głosem.

Pokręciłem przecząco głową. Policjant westchnął ciężko i usiadł wygodniej w obrotowym fotelu.

– Panie., najpierw ja, a pytania później, OK?

Kiwnąłem głową.

– Kiedy ostatni raz był pan u ojca?

– Siedem miesięcy temu.

– Był zdrowy, dobrze się czuł, nie mówił o jakichś kłopotach?

– Nie. On był małomówny. Nigdy się nie skarżył na nic. Wszystko było w porządku.

– Nie miał z nikim zatargów, kłótni? O spadek, dom, obrazy? Może z rodziną się wadził?

– Nie utrzymywał z nikim kontaktów. Pan pyta, czy miał wrogów? Jak w filmie?

– O to nie pytam, bo wiem, że miał…

Poczułem gniew i oburzenie.

– Jak pan może! Ojciec był porządnym człowiekiem, wzorem…

Glina przerwał mi ruchem ręki.

– Panie G., niech pan się uspokoi. Pan dość dawno stąd wyjechał, jako chłopak jeszcze, a wracał rzadko i na krótko. Mam prawo sądzić, że niewiele pan wiedział i wie o życiu w mieście, o ludziach, o tym, co tu się dzieje. I niewiele też pan wie o swoim ojcu.

– Wypytuje mnie pan tak, jakby tata był wrogiem publicznym numer jeden! – uniosłem się. – A on całe życie uczciwie pracował. No ale skoro był w kierownictwie naszych zakładów chemicznych, to wiele osób mu zazdrościło!

– Tak pan to widzi… – komisarz B. pokiwał ze zrozumieniem głową. – No dobrze, chodźmy. Upewni nas pan, że ciało znalezione w pańskim mieszkaniu, to rzeczywiście Henryk G.

Zadbał o to, by została tam na stałe

Do szpitala pojechaliśmy cywilnym oplem komisarza. Przed B. i jego legitymacją otwierały się wszystkie drzwi, więc szybko dotarliśmy do prosektorium. Pracownik w błękitnym kitlu i maseczce otworzył jedną z lodówek i wysunął ciało okryte prześcieradłem. Odsłonił głowę. Twarz ojca była jeszcze poważniejsza niż zwykle, wręcz groźna. Pociągła, kostyczna, z zapadniętymi policzkami i wąską kreską zaciśniętych ust. Kilkudniowy zarost pokrywał policzki i szyję, co mocno mnie zdziwiło, bo tata golił się regularnie każdego ranka.

– To mój ojciec – powiedziałem cicho. – Henryk G. Na pewno.

B. kiwnął głową i energicznym ruchem ściągnął prześcieradło niżej. Odskoczyłem. Klatkę piersiową mężczyzny pokrywały wytatuowane napisy cyrylicą, skrzyżowane sztylety, prawosławny krzyż, gwiazdki wojskowe i dwugłowy carski orzeł. Już sam ten widok wywołał u mnie mdłości, ale oprócz tej przedziwnej grafiki w ciele było kilkanaście ran zadanych pewnie czymś długim i ostrym.

Gapiłem się na ciało ojca i nagle zrozumiałem, że naprawdę niewiele wiedziałem o tym człowieku. Bez słowa odwróciłem się i wyszedłem. A B. zaraz za mną. Usiadłem na ławce szpitalnego parku. W głowie mi dudniło, przed oczami latały kolorowe plamy. Oddychałem spazmatycznie. Komisarz B. usiadł obok mnie, z dużej torby wyjął kilka plastikowych teczek.

– Przepraszam, panie Franciszku, ale musiałem panem wstrząsnąć – powiedział spokojnie. – W innym przypadku po prostu by mi pan nie uwierzył.

– A to jeszcze nie koniec szokowania?

– Niestety nie, ale pan jest twardym człowiekiem morza, na pewno sobie z tym wszystkim poradzi…

– No to niech pan wali – uśmiechnąłem się gorzko.

B. znowu westchnął głęboko i podał mi niebieską teczkę. Zanim zdążyłem ją otworzyć, policjant zaczął mówić.

– Mężczyzna, którego pan przed chwilą widział, tak naprawdę nie był pańskim ojcem. Nazywał się Borys J.. Kapitan wywiadu. Zniknął ze swojej jednostki w Polsce jeszcze przed wyprowadzeniem Armii Czerwonej z naszego kraju. Uciekł i przepadł gdzieś w kraju. Inteligentny, przystojny, świetnie mówiący po polsku Karlenko spotkał na Pomorzu Annę G., samotną matkę z dziesięciomiesięcznym synem Franciszkiem. Ojciec dziecka zaginął bez wieści. Podobno uciekł do Szwecji, ale to nie jest potwierdzone. Młoda kobieta zakochała się w Borysie i razem z nim wyjechała na Śląsk. Tam uchodzili już za małżeństwo, zdobyli oficjalne dokumenty i rozpoczęli zwyczajne życie. Borys bał się jednak, że Anna może go zdradzić lub szantażować, a towarzysz Karlenko miał plany tajnego działania na rzecz zdradzonej ojczyzny. Nie mógł ryzykować. Systematycznie ją straszył, terroryzował, aż doprowadził ją do zaawansowanej choroby psychicznej. Biedna kobieta straciła kontakt z rzeczywistością. Dokonała kilku drobnych przestępstw, nie ukarano jej jednak, uznając tłumaczenia „męża” o jej chorobie. Kiedy jednak w desperacji podpaliła kamienicę, wylądowała w szpitalu psychiatrycznym, a Karlenko zadbał o to, by została tam na stałe.

Moje życie stanęło na głowie

– On nie jest moim…

– Ojcem? Nie jest, mamy też problem z pańską matką – B. miał zatroskaną minę.

– Ojciec… On mówił, że umarła…

– Nie, nadal żyje. Cały czas była w tym cholernym szpitalu – policjant wyjął z innej teczki fotografię zwłok. – Widzi pan te rany? Tutaj… – pokazał powiększenie klatki piersiowej z tatuażami.

Dopiero teraz zauważyłem, że ślady po narzędziu zbrodni układają się w regularny kształt. Kształt litery A.

– I pan sądzi, że to ona? Że po latach go dopadła?

– To bardzo prawdopodobne.

– Ale skoro ciągle przebywa w szpitalu…

– No właśnie już nie. Kilka tygodni temu była tam awaria prądu podczas burzy, coś się zapaliło, jakiś magazyn i pacjentów czasowo ewakuowano. Na kilkanaście godzin. Po powrocie okazało się, że kilkoro zniknęło. W tym także Anna G. Do tej pory jej nie odnaleziono. Co gorsza, nie wiemy, jak teraz wygląda, jakiego używa nazwiska…

– …i gdzie może być – dokończyłem cicho.

Cholera, moje życie stanęło na głowie. W jednej chwili straciłem ojca i odzyskałem matkę, której zamiast szukać, powinienem się obawiać. Obłęd!

– Proszę po prostu być ostrożnym, panie Franciszku. Ta kobieta może pana szukać…

Spojrzałem na B. – nie uśmiechał się. Nie wiedziałem, co robić. Za dwa tygodnie znowu wypływam w morze na kilka miesięcy. W tym czasie mam sporo spraw do załatwienia. Zdążę? A może lepiej poczekać? Tylko na co…