„Przy wielkanocnym stole mieliśmy niespodziankę. Teściowa w złości przybrała kolor żółtka jajka”

Wielkanoc w naszym domu zawsze była wydarzeniem rodzinnym – uroczystym, choć niepozbawionym spięć. Moja mama dbała o każdy szczegół, mąż z reguły unikał tematu, a teściowa... teściowa od lat traktowała te święta jak scenę, na której miała błyszczeć. W tym roku postanowiliśmy przygotować niespodziankę, która – przynajmniej w teorii – miała wszystkich połączyć. Byłam pewna, że będzie wzruszająco, może nawet magicznie. Nie przewidziałam tylko jednego – że emocje potrafią mieć wyższe ciśnienie niż szybkowar. A kiedy w grę wchodzi miłość, pamięć i... żółtka, trudno zachować zimną krew.

Niespodzianka, która miała wszystkich ucieszyć

– Wiesz, że nie jestem fanką takich akcji – westchnął Marek, mieszając w garze żurek.

– Ale to nie akcja, tylko... no niespodzianka! I to piękna – odparłam, poprawiając serwetki przy talerzach. – Poza tym, tata się ucieszy. Dzieci też. A mama… może też.

– Moja mama? – uniósł brwi. – Ta, co twierdzi, że „za jej czasów nie było takiego cyrku”?

– Właśnie. Może ją coś w końcu wzruszy – powiedziałam z nadzieją, choć sama nie byłam pewna, czy bardziej liczę na wzruszenie, czy na chwilę ciszy.

Niespodzianka była przemyślana. Wydrukowane zdjęcie ślubne teściów w eleganckiej ramce, oprawione w kwiaty z bibuły, na środku stołu. A pod nim – liścik, który miał poruszyć najtwardsze serce: „Dziękujemy Wam za miłość, którą zaczęliście. Dzięki niej dziś możemy znów świętować przy wspólnym stole”. Pomysł zrodził się miesiąc wcześniej, kiedy przeglądałam stare albumy. Teść nie żył od pięciu lat. Mama rzadko o nim mówiła, jakby złość na śmierć była łatwiejsza niż żal. Ale ja pamiętałam ich razem.

Chciałam, żeby ten stół – raz do roku łączący trzy pokolenia, trzy temperamenty i przynajmniej pięć niedokończonych kłótni – był nie tylko miejscem do jedzenia. Nie przewidziałam tylko, że z pozoru niewinne zdjęcie może wywołać reakcję większą niż chrzan na czczo. I że teściowa, o której istnieniu już zdążyłam chwilowo zapomnieć, wybuchnie jak kociołek wulkaniczny.

Jajka faszerowane napięciem

Teściowa weszła do salonu jak generał na inspekcję. W nowym, kanarkowym żakiecie, z włosami sztywnymi od lakieru i spojrzeniem, które skanowało stół szybciej niż system ochrony lotniska. Od razu zauważyła zdjęcie.

– Co to ma być? – rzuciła lodowato, zatrzymując się tuż przy ramce.

– To... taka symboliczna pamiątka. Dla rodziny – powiedziałam łagodnie, starając się uśmiechnąć.

– Symboliczna?! A kto to wymyślił?

Marek, jak zwykle, zapadł się w krzesło i nagle strasznie zainteresowały go gałązki bukszpanu w stroiku. Dzieci przestały układać pisanki na paterze i zamarły, jakby wiedziały, że właśnie zaczyna się coś poważnego.

– Mamo, to miała być niespodzianka. Chciałam, żebyśmy wspomnieli tatę...

– I dlatego robisz z niego świętego?! – głos teściowej podniósł się o pół tonu. – Bo nie przypominam sobie, żeby był aż taki cudowny!

– Nikt nie mówi, że był idealny – próbowałam zachować spokój. – Ale był twoim mężem. Ojcem mojego męża. Dziadkiem dla naszych dzieci. Chciałam po prostu...

– Nie rób z Wielkanocy Dnia Zadusznego – przerwała mi z gniewem. – I zdejmij to zdjęcie, zanim się zacznie obiad. Mam dość cyrków przy stole. Wystarczy, że żurek zawsze jest za kwaśny!

Słowo po słowie, czułam, jak moje serce bije coraz szybciej, a twarz robi się czerwona. Nie złością. Wstydem. Bo nagle to ja wyglądałam, jakbym chciała kogoś obrazić.

– To tylko fotografia, mamo...

Słowa, które ranią

Siedzieliśmy przy stole, udając, że wszystko jest w porządku. Talerze pełne, dzieci już po drugim jajku, a Marek znów udawał, że nie słyszy, jak jego matka z każdym kęsem żurku zaciąga się niezadowoleniem jak papierosem.

– Nie wiem, kto teraz piecze te mazurki, ale ciasto jest jakieś zbite – skomentowała, wyjmując z ust migdał i odkładając go na serwetkę, jakby właśnie natrafiła na fragment cegły.

– Piekłam ja – odpowiedziałam spokojnie, choć ręce miałam już wilgotne.

– No to nic dziwnego – rzuciła z półuśmiechem.

I wtedy się zaczęło. Michaś, nasz ośmiolatek, który zwykle milczał przy stole jak rycerz z przysięgą milczenia, wyjął kolorową pisankę z koszyczka i zapytał:

– Babciu, a dlaczego nie lubisz dziadka?

Na sekundę zapadła cisza, jakby czas się zatrzymał. Zamarło mlaskanie, chrobot widelca o porcelanę, nawet ptak za oknem przestał ćwierkać.

– Co ty wygadujesz?! – teściowa spojrzała na Michała z mieszaniną zaskoczenia i złości.

– No bo... mama mówiła, że kochaliście się bardzo, a ty ciągle jesteś zła, jak ktoś o nim mówi.

– Michaś, nie zadawaj takich pytań – wtrąciłam się szybko, ale mleko już się rozlało.

– Twoja mama ma za dużo romantyzmu w głowie – syknęła teściowa. – A dziadek... był, jaki był. I nie będziemy teraz robić z niego bohatera, tylko dlatego, że nie żyje!

Michaś zrobił się czerwony i spuścił wzrok. A ja poczułam, że już nie wytrzymam.

– A może po prostu czas przestać żyć w żalu? Bo to, co ty tu urządzasz, to nie święta. To emocjonalna wojna domowa przy jajkach.

Wtedy nastąpiła eksplozja

– Wojna?! – teściowa podniosła głos, a jej twarz przybrała kolor tak intensywnie żółty, że spokojnie mogłaby robić za żywy eksponat w koszyczku wielkanocnym. – Bo śmiem powiedzieć, co myślę?! Bo nie chcę tego kiczu na stole?!

– To nie kicz, tylko wspomnienie! – Marek w końcu się odezwał, a ja aż się zdziwiłam. Rzadko wchodził między mnie a swoją matkę. – I może byś raz nie zrujnowała atmosfery?

– Zrujnowała?! – odwróciła się do niego jak w scenie z telenoweli. – Ten twój ojciec zniknął w robocie albo u sąsiadki, a ty teraz stajesz po stronie tej...

– Powiedz to, no, śmiało. Tej co? – zapytałam cicho, ale z lodem w głosie.

– Tej, co robi z mojego życia teatr. Święta mają być normalne, a nie jak z gazetki terapeutycznej!

Michaś zaczął łkać. Zuza uciekła do łazienki. Marek milczał, jakby sam siebie zaskoczył. A ja... wstałam. Wzięłam zdjęcie teścia ze stołu, spojrzałam na nie i z trudem przełknęłam gulę w gardle.

– Wiesz, mamo – zaczęłam, patrząc jej prosto w oczy – najbardziej mnie boli, że w twoim świecie nawet pamięć musi mieć pozwolenie. Że wspomnienie o kimś, kto był częścią naszego życia, musi być filtrowane przez twoją urazę.

– On cię nigdy nie zranił, więc łatwo ci mówić – wyszeptała, z tym samym bólem, który znałam z własnych luster.

I wtedy zrozumiałam. To nie o tatę chodziło. To chodziło o nią. O to, że ona jeszcze nie wybaczyła, nie pogodziła się. Nawet ze sobą.

Co się mówi po takiej Wielkanocy?

Po obiedzie stół wyglądał jak pole bitwy. Połowa jajek nieruszona, mazurek z rozmazanym napisem „Wesołych Świąt” i serwetki zmięte w dłoniach. Dzieci zniknęły na górze, a Marek zajął się zbieraniem talerzy, jakby każda czynność pozwalała mu zapomnieć, że to była jego rodzina. Nasza rodzina. Teściowa siedziała nieruchomo przy końcu stołu, wciąż w swoim kanarkowym żakiecie, który teraz przypominał bardziej karnawałową pelerynę, niż odświętne ubranie. Patrzyła w okno, ale nie widziała ani gałązek, ani słońca. Była daleko.

Podeszłam powoli. Nie chciałam mówić nic wielkiego. Żadnych dramatów, żadnych kolejnych wzruszeń.

– Zostawimy to zdjęcie, dobrze? Nie na zawsze. Na dziś.

Skinęła głową. To jedno, małe kiwnięcie było jak zawieszenie broni.

– On naprawdę był zły? – zapytałam po chwili. – Tak bardzo?

Westchnęła ciężko.

– Nie. Ale nie był też taki dobry, jak chciałam, żeby był. I to bolało. Długo.

Usiadłam obok, pierwszy raz od dawna nie jako synowa, tylko jako kobieta, która też zna gorycz niespełnienia.

– Czasem coś, co nas bolało, z czasem robi się... mniej ostre. Ale trzeba przestać ciągle sięgać do rany.

Spojrzała na mnie z niepewnym uśmiechem. Może nie z sympatią. Ale też nie z wrogością. To już był postęp.

W kuchni Marek zawołał:

– Kto chce herbaty?

– Ja poproszę – odpowiedziała teściowa, pierwszy raz tego dnia używając głosu łagodniejszego niż skrobaczka do garnków.

Było cicho. Spokojniej. I chociaż wcale nie było idealnie – może właśnie od tego zaczął się pierwszy krok ku czemuś nowemu.

Kurz opadł jak po bitwie

Po świętach dom był dziwnie cichy. Talerze poukładane, obrus wyprany, zdjęcie ojca znów wróciło na półkę obok książek. Ale coś się zmieniło. Nie na zewnątrz – w środku. We mnie. Zawsze wydawało mi się, że dojrzałość to umiejętność powstrzymywania się przed krzykiem. Ale teraz widziałam, że czasem dorosłość to właśnie pozwolenie sobie na prawdę. Nawet jeśli boli. Nawet jeśli komuś – a może przede wszystkim komuś bliskiemu – nie jest z nią wygodnie.

Teściowa wyszła tego dnia bez słowa pożegnania. Ale trzy dni później zadzwoniła. Jej głos był jakby mniej spięty.

– Został ci jeszcze kawałek tego mazurka? Tego zbitego?

Zaśmiałam się. Nie dlatego, że było to zabawne. Dlatego, że pierwszy raz od lat miałam wrażenie, że obie chcemy tego samego – zwykłego kontaktu, bez pułapek.

– Został. I trochę chrzanu też. Może tym razem nie będzie za ostry?

– Może nie – odpowiedziała. – Może już nic nie musi być.

Nie wszystko udało się naprawić. Michaś jeszcze długo wspominał, że babcia „krzyczała na dziadka”, a Zuza z nieufnością patrzyła na rodzinne spotkania. Ale wiedziałam, że coś drgnęło. Nie spektakularnie. Nie filmowo. Po prostu... powoli. W tym roku na stole znów stanie zdjęcie ojca. Ale już bez kartek z liścikami i wielkich słów.

Eliza 31 lat

Czytaj także: