„Synowa traktuje mnie jak bankomat. Oczekuje, że kupię wnukom najdroższe prezenty”

Zawsze uważałam, że jestem rozsądną kobietą. Nie szastałam pieniędzmi, ale nigdy też nie byłam skąpa. Starałam się pomagać rodzinie, jak mogłam – trochę dla syna, trochę z potrzeby serca. Nigdy nie robiłam tego dla uznania, ale też nie sądziłam, że ktoś potraktuje moją dobroć jak obowiązek.

Od kiedy pojawiła się w naszym życiu Agnieszka, zaczęłam czuć się jak bankomat na dwóch nogach. Wnuki, prezenty, zajmowanie się nimi, organizowanie atrakcji... wszystko przychodziło z uśmiechem tylko do momentu, aż cichym głosem nie padło: „mamo, nie miałabyś może...?” Ile razy można mówić „nie mam”, kiedy wszyscy dookoła oczekują, że masz? Jak długo można się uśmiechać, kiedy ktoś próbuje cię rozliczać z tego, ile wydałaś na urodziny wnuka?

Poczułam się obco

– Mamo, a co babcia nam kupiła na Mikołaja? – zapytała Zosia.

– Jeszcze nic, skarbie. Babcia się chyba nie wyrabia w tym roku – odpowiedziała Agnieszka tonem tak słodkim, że aż mnie zmroziło.

Stałam w kuchni, słyszałam wszystko. Przez moment nawet chciałam udawać, że nie dosłyszałam, ale po chwili weszłam do pokoju.

– Planowałam coś kupić, ale jeszcze nie miałam okazji. Poza tym... chyba umawiałyśmy się, że w tym roku stawiamy na drobiazgi, prawda?

Synowa spojrzała na mnie z udawanym zdziwieniem.

– No tak, mamo, ale dzieci to dzieci. Marzenia mają swoje... A te koleżanki z przedszkola to mają naprawdę wypasione prezenty. PlayStation, lalki za kilkaset złotych, roboty...

– A ja mam emeryturę i rachunki – odpowiedziałam ostrzej, niż planowałam. – Kocham wnuki, ale nie jestem sklepem z zabawkami.

– Nikt tak nie mówi, mamo – westchnęła. – Tylko jak już dajesz prezent, to niech to będzie coś, co naprawdę sprawi im radość. Dzieci widzą różnicę.

– A ty widzisz różnicę między pomocą a wykorzystywaniem? – zapytałam cicho.

– Mamo, nie dramatyzuj – ucięła rozmowę.

Usiadłam na fotelu. Zosia coś rysowała, Kuba bawił się klockami. I nagle poczułam się obco w domu, w którym kiedyś byłam witana z uśmiechem.

Miałam łzy w oczach

Tydzień później dostałam SMS-a:

„Mamo, możemy wpaść z dziećmi w sobotę? Kuba ma urodziny, więc dobrze byłoby, żeby dostał prezent od babci. Najlepiej klocki – ten zestaw z dinozaurami. Kosztuje 389 zł, ale na pewno się ucieszy!”.

Przeczytałam wiadomość dwa razy. Nie było tam pytania, tylko instrukcja. Zadzwoniłam.

– Cześć, Agnieszko. Dostałam wiadomość. Przepraszam, ale... nie kupię tego zestawu. To jest za drogie jak na moje możliwości.

– Mamo, ale przecież mówiłaś, że chcesz sprawić Kubie radość – odpowiedziała chłodno.

– Tak, chcę, ale nie za czterysta złotych. To już nie jest prezent, tylko inwestycja – próbowałam mówić spokojnie, choć krew się we mnie gotowała.

– Dobrze, jak uważasz – odparła sucho. – Tylko nie zdziw się, jak Kuba będzie zawiedziony.

– Kuba ma sześć lat. To ty jesteś jego matką, ty powinnaś z nim rozmawiać o tym, że nie wszystko się dostaje.

– Nie, mamo. To ty powinnaś zrozumieć, że czasy się zmieniły. Dzieci mają inne oczekiwania niż kiedyś.

– A może to rodzice mają inne wymagania wobec babć? – wyrwało mi się. – Bo ja mam wrażenie, że jestem tu tylko od zakupów.

Po drugiej stronie zapadła cisza. Potem klik – rozłączyła się. Usiadłam przy stole. Miałam łzy w oczach, ale nie ze smutku. Ze złości.

Zakręciło mi się w głowie

– Babciu, a mogę ci coś powiedzieć, tylko nikomu nie mów? – Zosia podeszła do mnie, gdy siedziałyśmy same w salonie, kilka dni po urodzinach Kuby.

– Jasne, kochanie. Babcia nie puści pary z ust – uśmiechnęłam się i przytuliłam ją mocno.

– Mama powiedziała, że jesteś skąpa... Bo dałaś Kubie tylko puzzle i książkę. A on chciał dinozaura...

Zakręciło mi się w głowie. Spojrzałam na nią, na to dziecko, które nie rozumiało jeszcze, że nie wszystkie słowa dorosłych są na miejscu.

– Zosieńko... babcia nie jest skąpa. Babcia kocha was bardzo. Tylko czasem nie wszystko może kupić. Tylko to nie znaczy, że nie chce dawać.

– A ja lubię puzzle. I książki też. I te cukierki, co zawsze chowasz w szufladzie – powiedziała i pokazała mi język.

Roześmiałam się. Chwilę później weszła Agnieszka z telefonem przy uchu.

– Aha. No dobrze, pomyślę – rzuciła do słuchawki. Potem spojrzała na mnie z niesmakiem. – Zosia, ile razy mówiłam, żebyś nie wyciągała takich rzeczy przy babci?

– Ale to nie była tajemnica, tylko smutek... – odpowiedziała mała.

Zamarłyśmy. Nawet Agnieszka nie wiedziała, co powiedzieć.

– Może... mogłabyś przestać ją w to mieszać? – powiedziałam spokojnie. – To nie jest konkurs na najdroższy prezent.

– Nie, to konkurs na babcię, która rozumie, że czasy się zmieniły – prychnęła. – A ty, niestety, jesteś z innej epoki.

– Ale wtedy ludzie jeszcze mieli serce – rzuciłam cicho.

Poczułam ulgę

Tydzień później odebrałam list. W środku – faktura. Za wynajem sali na urodziny Kuby. Ozdoby, animator, tort z cukierni. Zamarłam. To nie był żart. To było podsumowanie tego, do czego sprowadzono moją obecność w tej rodzinie. Zadzwoniłam od razu.

–Dostałam to... coś.

– A, tak, czekałam, aż się odezwiesz – odparła z ulgą. – Super, że przyszło. Wiem, że nie mówiłyśmy o pieniądzach wcześniej, ale skoro byłaś, to uznałam, że sprawiedliwie będzie, jak zapłacisz. W końcu to twój wnuk.

– A to, że przytargałam ciasto, przywiozłam dzieci wcześniej, zostałam do końca i jeszcze pomogłam po wszystkim posprzątać – to nie ma znaczenia?

– No mamo, ale ciasto to nie to samo co sala z animatorem i fotobudką – rzuciła z wyższością. – Nie bądź taka... staroświecka.

– Może i jestem staroświecka – powiedziałam chłodno. – Ale nie pamiętam, żebym kiedyś wystawiła ci rachunek za opiekę nad wnukami, obiady, zakupy, za to, że przez dwa lata przywoziłam ci je do przedszkola.

– Mamo, nikt cię nie zmuszał...

– Właśnie. Nikt. I wiesz co? Może to błąd. Może od teraz będziemy wszystko liczyć. Ty mi za przysługi, ja tobie za uśmiechy.

– Znowu dramatyzujesz...

– Nie. Ja po prostu się budzę. I nie jestem już bankomatem.

Zakończyłam rozmowę i po raz pierwszy od dawna poczułam ulgę.

Postawiłam granice

Nie odbierałam telefonów od synowej przez kilka dni. I nie dlatego, że byłam obrażona. Po prostu nie miałam już ochoty na ten teatr. W międzyczasie zadzwonił do mnie Tomek, mój syn.

– Mamo, co ty jej znowu powiedziałaś? – westchnął od razu, bez przywitania. – Agnieszka chodzi po domu jak chmura gradowa.

– Może wreszcie nadchodzi burza oczyszczenia – odparłam spokojnie.

– Mamo, proszę cię. To tylko urodziny dziecka. Chciała dobrze, ale może przesadziła z tą fakturą…

– Może?! – uniosłam głos. – Całe życie dawałam wam, co mogłam. Z serca. A teraz twoja żona wystawia mi rachunek. Jakby moja obecność była usługą do opłacenia. Jakby miłość do wnuków miała swój cennik.

– No ale to przecież... ty czasem też przesadzasz. Te aluzje, że coś jest „za drogie”, że „kiedyś wystarczała pomarańcza pod choinkę”...

– A może dlatego ludzie kiedyś bardziej doceniali, bo nie wszystko było z katalogu i z przesyłką kurierską? – przerwałam. – Nie przestanę kochać moich wnuków. Jednak nie pozwolę, żeby traktowano mnie jak bankomat. Albo się szanujemy nawzajem, albo...

– Mamo, nie kończ tego zdania – westchnął. – Porozmawiam z Agnieszką. Może obie trochę przegięłyście.

– Ja nie przegięłam, ja po prostu postawiłam granice. W końcu. I, Tomek... nie pozwól, żeby twoje dzieci kiedyś myślały, że ludzie są warci tylko tyle, ile prezentów przynoszą.

Zamilkł. Wiedział, że mam rację.

Zawalczyłam o siebie

Minął miesiąc. Agnieszka w końcu zadzwoniła. Jej ton był ostrożny, jakby testowała grunt.

– Mamo... możemy przyjechać w sobotę z dziećmi? Zosia chce ci coś dać, sama zrobiła. A Kuba… no, chyba też się stęsknił.

– Możecie – odpowiedziałam spokojnie. – Ale nie przynoście żadnych faktur.

Zaśmiała się cicho, z lekkim zażenowaniem.

– Wiem, przesadziłam. Tomek mi to dokładnie wytłumaczył. Chciałam, żeby wszystko było idealne, żeby dzieci miały wszystko. Tylko zapomniałam, że „wszystko” to czasem po prostu obecność.

– To dobrze, że sobie przypomniałaś. Nie chcę być Świętym Mikołajem na etacie. Chcę być babcią. Zwyczajną. Taką od opowieści, ciasta i wspólnych chwil.

– Mamo, przepraszam. Naprawdę.

– Dobrze, przyjedźcie. I niech Zosia przyniesie ten rysunek, już nie mogę się doczekać.

Rozłączyłam się i przez chwilę patrzyłam w okno. Być może nie kupię wnukom konsoli ani nie zafunduję wycieczki do Disneylandu, ale mogę dać coś innego – cierpliwość, czas, rozmowy. I siebie. Bez cennika. Bo nie jestem bankomatem. Jestem kobietą. Matką. Babcią. I właśnie uczę się, że miłość też ma swoje granice – i że wolno je stawiać.

Elżbieta, 70 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie podobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: