„Z komunii wnuka zniknęła koperta z euro i się zaczęło. Jednym zdaniem rozpętałam burzę”

Komunia Franka odbyła się z wielką pompą, jak przystało na nasze czasy, kiedy impreza z okazji przyjęcia sakramentu przypomina bardziej miniaturowe wesele niż religijne przeżycie. Był namiot w ogrodzie, catering z obsługą, fontanna czekoladowa i animatorzy, którzy rozstawili dmuchane zjeżdżalnie. Prawie się popłakałam, patrząc na to wszystko – nie z wzruszenia, a z żalu, że nikt nie posłuchał mojej rady, by nie robić z tego cyrku. Ale jak to babcia – mądrze gada, to jej nie słuchają.

Sama uroczystość w kościele przeszła bez większych zgrzytów, choć Franek jak zwykle musiał być w centrum – poprawiał sobie włosy co dwie minuty i ciągle zerkał, czy ktoś go fotografuje. Tak, mój wnuczek ma ego większe niż plebania. A jak tylko coś nie pójdzie po jego myśli, to zaraz płacz, foch i obraza majestatu. No ale nie moja wina, że teraz dzieciom wszystko wolno.

Po powrocie do domu zaczęła się część właściwa – jedzenie, zdjęcia, wręczanie kopert. Oczywiście znowu nikt mnie nie posłuchał i koperty latały po stole jak ulotki. Mówiłam, żeby je trzymać w jednym pudełku, ale nie – każdy dorosły myślał, że wie lepiej. A jak się potem okazało – nie wiedzieli nic. Bo gdy już wszyscy odsapnęli po torcie, ktoś zauważył, że jedna koperta zniknęła. I nie byle jaka, tylko ta najważniejsza. Tak się zaczęło całe to zamieszanie.

A jakby tego było mało – wśród gości była kuzynka ze swoim synem, których nie znoszę od lat. Ona zawsze musi mieć wszystko lepsze – lepszy samochód, lepszy zegarek, nawet lepsze dziecko, jak twierdzi. Z jej miną można by lodówkę chłodzić. A ten jej syn? Cichy, zamknięty, jakby się wiecznie czegoś bał. I właśnie od niego wszystko się zaczęło...

Rozpętało się piekło

– Nie ma jej! – wrzasnął Franek, przewracając stertę prezentowych kopert jak rozjuszony urzędnik w archiwum.

Wszyscy zamilkli. Nikt nie wiedział, o co chodzi. Aż do momentu, gdy Franek podniósł jedną kopertę i teatralnie nią potrząsnął.

– Tu miała być ta od cioci Ani! Z Niemiec! – wrzasnął. – Ona dawała euro!

Rozpętało się piekło. Córka od razu podeszła do niego, próbując go uspokoić, ojciec zaczął przeszukiwać stół, a ja, siedząc w rogu i popijając kompot z wiśni, tylko westchnęłam.

– Mówiłam – mruknęłam pod nosem. – Jedno pudełko i byłby spokój. Ale nie, babcia się nie zna...

Franek już był czerwony na twarzy.

– Ktoś ją zabrał! Ukradł! – krzyknął, tupiąc nogą jak mały dyktator.

Wzrok gości automatycznie powędrował na jedną osobę – kuzyna Franka. Chłopak siedział na końcu stołu, skubiąc paznokieć i wpatrując się w stół.

– A on się jakoś dziwnie kręcił przy stole... – rzuciła ciocia Jola. – Ja widziałam, jak coś tam macał...

– No właśnie – dołączył się wujek Romek. – Siedział blisko prezentów. I wyszedł na chwilę, sam...

Zrobiło się cicho. Chłopak spuścił głowę, jego matka spojrzała po zebranych z niedowierzaniem.

– Przestańcie! – zawołała. – Przecież to absurd!

Ja tylko uniosłam brwi.

– Zawsze był jakiś niewyraźny – powiedziałam niby do siebie, ale wystarczająco głośno, by wszyscy usłyszeli.

Atmosfera zgęstniała jak kisiel. Nikt nie powiedział tego wprost, ale pierwsze oskarżenie padło. I zaczęło wgryzać się w rodzinę jak rdza w metal.

Miałam swoje podejrzenia

– Czy wyście powariowali?! – Matka chłopaka zerwała się z krzesła, łapiąc syna za ramię. – Przecież to dziecko!

Ale nikt nie słuchał. Franek zaczął płakać. Łzy ciekły mu po twarzy, jakby ktoś go skrzywdził fizycznie. Jego ojciec próbował ratować sytuację, tłumacząc, że „to pewnie nieporozumienie”, ale słowa rozbijały się o mur narastającej podejrzliwości.

Syn kuzynki nie odezwał się ani słowem. Siedział jak przyciśnięty do ściany, czerwony, zgarbiony. W końcu wstał i bez słowa uciekł do drugiego pokoju. Drzwi zamknęły się za nim z głuchym trzaskiem.

– No i po co te nerwy? – powiedziałam spokojnie. – Gdyby nie było nic na rzeczy, to by nie uciekł.

– On po prostu nie wiedział, co powiedzieć! – krzyknęła matka chłopaka. – Jest wrażliwy, nie radzi sobie w takich sytuacjach!

– Takie dzieci potem robią problemy w szkole – westchnęłam. – A czasem to i z torebek coś zginie...

– Mamo! – syknęła do mnie moja córka. – Przestań!

Ale było już za późno. Słowa padły. Ktoś rzucił pomysł, żeby „dla świętego spokoju” przeszukać torebki gości. Ojciec Franka stanowczo zaprotestował, ale nikt nie czuł się już bezpiecznie. Podejrzenie wisiało w powietrzu jak dym po pożarze.

Po chwili z pokoju wyszła matka chłopaka.

– On się źle czuje. Musimy już iść – powiedziała chłodno. – Dziękujemy za zaproszenie.

Zabrali kurtki i wyszli, nawet się nie żegnając. A ja, stojąc przy oknie i patrząc, jak odchodzą, mruknęłam do siebie:

– Dobrze, że nie wynieśli telewizora.

Zbuga odnaleziona

Następnego dnia rano, gdy reszta rodziny jeszcze spała, zabrałam się za porządki. Lubię mieć wszystko poukładane, zanim emocje zgasną, bo wtedy człowiek szybciej widzi, kto miał rację. I tak, kiedy wyciągałam worek z dekoracjami spod stołu w ogrodzie – ten, w którym były tasiemki, balony i jakieś papierowe czapeczki – coś zszeleściło na dnie. Aż się nachyliłam.

Leżała tam. Koperta. Gruba, biała, z imieniem mojego wnuka napisanym fioletowym długopisem. Bez żadnych śladów rabunku. Tylko trochę przybrudzona ziemią z podłogi.

– No proszę – powiedziałam do siebie, uśmiechając się z satysfakcją. – Kto jak nie ja? Gdyby nie moja intuicja, pewnie by się znalazła po tygodniu, za firanką albo w śmietniku.

Podałam kopertę córce. Twarz jej zrobiła się najpierw blada, potem czerwona. W środku było wszystko. Cała kwota. Od cioci z Niemiec. I żadnych podejrzanych odcisków palców.

Franek nic nie powiedział. Siedział cicho przy stole, jakby go ktoś odłączył od zasilania. Dziadek próbował ratować sytuację, mówiąc coś o tym, że „każdemu mogło się zdarzyć” i „trzeba się cieszyć, że się znalazła”. Nawet zadzwonił do siostry, tej od chłopaka, żeby przeprosić, ale nikt nie odebrał.

– Ci nowobogaccy tacy dumni – rzuciłam, mieszając herbatę. – Raz im człowiek coś powie i już obrażeni do końca życia. Żal? Może. Ale czasem dobrze, że się coś rozpadnie. Przynajmniej się człowiek nie musi silić na uprzejmość.

Atmosfera była jak powietrze przed burzą. Zamiast ulgi – ciche napięcie. A ja? Ja miałam swoją wygraną.

To była kompromitacja

Dom milczał. Jakby nikt nie chciał zbyt głośno oddychać, żeby nie wypowiedzieć na głos tego, co i tak wisiało w powietrzu. Koperta się znalazła, a mimo to nikt nie odetchnął z ulgą. Wręcz przeciwnie – było jeszcze gorzej. Franek snuł się po domu z opuszczoną głową, jakby ktoś go ukarał. Nie patrzył nikomu w oczy. Nie prosił o nic. I choć nikt mu nic nie mówił wprost, to widać było, że sam nie potrafi sobie poradzić z tym, co się wydarzyło. Może nie rozumiał jeszcze w pełni, co zrobił. A może właśnie rozumiał aż za dobrze.

Ja? Ja nie miałam zamiaru milczeć.

– A nie mówiłam? – zaczęłam, odkładając gazetę. – Gdybyście wtedy posłuchali i włożyli koperty do pudełka, nie byłoby tej całej szopki. Ale nie. Bo przecież „babcia się czepia”.

Nikt się nie odezwał. Tylko mąż westchnął ciężko i poszedł do piwnicy.

– I jeszcze ta kuzynka – dorzuciłam. – Zawsze miała się za lepszą. A teraz co? Urażona dumna pani nie raczy odebrać telefonu. Może i dobrze. Przynajmniej nie będziemy musieli jej znosić przy kolejnych okazjach.

Nie powiedzieli mi tego wprost, ale wiedziałam, że mnie obwiniają. Bo wypomniałam, bo nie byłam delikatna. Ale prawda jest taka, że nikt inny nie miał odwagi stanąć z boku i przyznać, że cała ta sytuacja to była jedna wielka kompromitacja.

I choć nikt nie powiedział „dziękuję”, wiedziałam, że bez mojej intuicji ta koperta leżałaby dalej wśród śmieci. A że przy okazji z rodziny wyleciał jeden element? Cóż... może tak miało być.

Będę im to wypominać

Minął miesiąc, może dwa. Rodzina wróciła do rytmu – przynajmniej pozornie. Ale już wiadomo było, że coś się zmieniło. Cisza po tamtej niedzieli ciągnęła się za nami jak cień. Nikt już nie wspominał wprost o komunii Franka, choć jeszcze niedawno miała być wydarzeniem roku. Teraz mówiono o niej tylko jednym zdaniem: „ta z tą aferą”.

Kuzynka z chłopakiem nie pojawili się ani na imieninach dziadka, ani na grillu u Romka. Wszyscy to zauważyli, ale nikt nie komentował. A jak już ktoś się odważył, to tylko po cichu, między jedną sałatką a drugą: „szkoda, że się tak urwało” albo „a może to i lepiej”.

Ja oczywiście mówiłam swoje. Bo jak tu nie skomentować? Przy każdej możliwej okazji przypominałam, co się wydarzyło.

– A pamiętacie, jak Franek się darł o kopertę? – rzucałam z uśmiechem, niby rozbawiona, a tak naprawdę dumna, że każdy słuchał. – No i jak się skończyło? Mówiłam wtedy, że komunia to nie wesele. I proszę.

Franek zrobił się cichy. Czasem siadał z boku, jakby chciał zniknąć. Nie mówił o tym wprost, ale widziałam, że coś się w nim zamknęło. Nie był już tym samym rozkapryszonym dzieciakiem. Niby dobrze, ale ten jego smutek nie był dziecinny. To był taki ciężki smutek, którego nie da się wyleczyć lizakiem ani bajką.

A ja? Ja miałam swoją wersję wydarzeń. I opowiadałam ją wszystkim. Nawet jeśli ktoś już słyszał. Bo przecież nie o kopertę tu chodziło. Chodziło o porządek. O zasady. O to, że jak się nie słucha babci, to potem się płaci.

I choć nikt nie mówił mi tego w twarz, wiedziałam, że wszyscy pamiętają. A ja przypomnę im jeszcze niejeden raz.

Coś się skończyło

Tak to się wszystko potoczyło. Niby się znalazło, niby się wyjaśniło, a jednak coś pękło. Bo koperta to tylko symbol. Znacznie ważniejsze było to, jak ludzie się zachowali. Jak łatwo przyszło im rzucać oskarżenia, jak chętnie uwierzyli, że winny to ten, kto najmniej się odzywa. A przeprosił ktoś? Nikt. Chłopak z matką przestali przychodzić, a reszta tylko wzruszała ramionami.

Mnie się nie dziwcie, że komentuję. Mam swoje lata, widziałam już różne rzeczy. I wiem, że czasem to, co się zgubi, da się znaleźć. Ale to, co się popsuje w ludziach – już nie zawsze.

Wszyscy wrócili do codzienności, jakby nic się nie stało. Tylko ja czasem spojrzę na stół w salonie i przypomnę sobie, jak Franek darł się o kopertę.

Koperta się znalazła, ale coś w tej rodzinie przepadło na dobre. Tyle że nie wszyscy mają odwagę to zauważyć.

Halina, 63 lata

Czytaj także: